«فهمیدن» کار عقل نیست،کار دل است.[با حرفهائی که صوفیّه و فلاسفه،چند هزار سال است بر سرش دعوا دارند،اشتباه نشود.مسلمان،دعوایش سر چیز دیگری است؛جبهه اش «خندق» است و عقلش همان دل؛دل صوفی نه؛بلکه دل علی(ع)] اصلاً دل چیز دیگری است،جای دیگری است،از مقولهء این دنیا نیست.چه جور می توان گفت مال کیست؟منسوب به کیست؟متعلّق به چیست؟و متولّی و مالک و سرپرست و خان و خواجه اش،کی؟می گویم مال این دنیا نیست،و مال صاحبش،یعنی همان آدمی که آن را در درون خود دارد نیست؛چه برسد به شخص ثانی یا جای ثالث یا اعتباریّات رابع و خامس و ...
یکی دیگر از چیزهائی که مالکیّت بردار نیست،قابل خرید و فروش و معاوضه و معامله و رهن و اجاره نیست،«زیبائی» است.از زیبائیِ «نشستنِ» دو لب خوب در کنار هم،و یا زیبائیِ«خوب برخاستنِ»دو لب پارسا از کنار هم گرفته،تا معجزهء یک چشم خوب که خاستگاه نگاه است؛و رفتن تا زیبائی یک احساس لطیف،یک روح متعالی و همین طور برو تا...زیبائی خدا!این ها را مگر می شود برایشان سند مالکیّت تنظیم کرد؟به ثبت و داد و امضاء گرفت؟و شهادت داد که «ثبت با سند برابر است»؟و تمبر زد؟و رونوشت مُصدَق برایش صادر کرد؟و خرید و یا فروخت؟
زیبائی ها،خود به خود اعضای خانوادهء دلهایند.هر زیبائی مال دلی است که آن را می فهمد.تمام!زیبائی لبخند صبح،ناز شکفتن یک شکوفه،زمزمهء چشمه ساری در کوچه باغ های ساکت نیمه شب،زیبائی یک اندیشهء زیبا،یک نوشته یا گفتهء زیبا،یک نقّاشی زیبا،یک روح پرجاذبه و غنیّ و اسرارآمیز...از آنِ کیست؟مال کجاست؟این ها همه از یک کشور است،همه مال یک نفر است،مال دلی که با این ها آشنائی دارد،خویشاوندی دارد،می فهمد و می یابد.
دیگری معبد است!دکّان کسب و خانهء نشیمن است که صاحبخانه دارد و دکّاندار؛ معبد که صاحب و مالک ندارد؛صاحب معبد هم کسی شنیده است؟اگر شنیده است،حتماً آن معبد را دکّان کرده اند،و دین را کالا و عبادت را تجارت و ...یارو،کاسبکاری که از ایمان مردم،نان می خورد.
معبد از آنِ عابد خویش است؛صومعه از آنِ راهب خویش است؛دِیر از آنِ پیر خویش است؛و محراب از آنِ امام خویش،و مسجد ویژهء سرکسی که در عشق،سجده ها بر خاک می افشاند؛و می داند که تنها سجدهء کسی قبول است که غروری برای شکستن دارد!تولیت و موقوفه و متولّی و بنّا و معمار و کاشی ساز و خادم مسجد،حرفهائی هستند دور و پرت!سرقفلی محراب و راتبهء پیشنمازی مسجد هم از آن حرفهاست!
ادامه دارد...