16) باید ابتدا به خاطر داشته باشم که انسان،واحدی است نیمش ز آب و گل،نیمش ز جان و دل.
17) در چهرهء کسانی که به نیایش می پردازند،تا حدود تقریبا ثابتی حس وظیفه شناسی،کمی حسد و شرارت و تا اندازه ای حس نیکی و خیرخواهی نسبت به دیگران خوانده می شود.
18) نیایشی که به خاطر دیگری انجام شود همواره اثربخش تر است.
19) [تصور غلطی که از دعا وجود دارد این است که:]دعا به معنای یک داروی مسکّن و مخدّر تلقی می شود و به عنوان جبران ضعف ها،گریز از مسئولیت ها،بیکارگی ها،تنبلی ها و دوری کردن از خطر ها و عدم تحمل مسئولیت اجتماعی و مقاومت در برابر زندگی و برای جبران این کمبودها و این ضعف ها؛دعا جانشینی برای این خصوصیات انسانی شده است.یعنی معمولا خیال می کنیم که به جای اندیشیدن،کوشیدن،جهاد کردن،تحمل مبارزه کردن،تحمل سختی ها و مشقت ها کردن،مسئولیت زندگی فردی و اجتماعی را تقبل کردن،می توان دعا کرد.
20) دعای واقعی و درست،بر عکس،نه تنها جبران کنندهء ضعف انسانی نیست بلکه تقویت کنندهء قدرت انسانی و ادامه دهندهء کار مثبت و تلاش سازندهء فرد در ساختن زندگی فردی و اجتماعی اش است.یعنی دعا در کنار کار و مسئولیت نیست،بلکه دعای اسلامی،پس از مسئولیت و در ادامهء رنج و کار و جهاد و صبر،وجود دارد.گوشه گیری،رهبانیت و فرار به کوه و گریز از جامعه و بیزاری از سرنوشت مردم و فرار از مسئولیت اجتماعی و پناه بردن به گوشه ای،دیری،صومعه ای یا کوهی،[در شرع اسلام،معنا ندارد].
21) علی (ع):خدایا اگر ما بر این ها پیروز شدیم،ما را از غرور و خودخواهی و استبداد و خودکامگی و ستم ویژهء فاتحان(که غارتگری می کردند و چپاول و بی ناموسی)مصون بدار،و اگر از اینان شکست خوردیم،ما را از ذلت و بردگی نگاه دار!
22) آلکسیس کارل:آثار نیایش و سنت و رسم پرستش و دعا کردن وقتی در جامعه ای رو به ضعف و فراموش شدن می گذارد،مقدمات انحطاط و بی مقاومت ماندن این ملت و جامعه را فراهم می کند.بنابراین جامعه با از دست دادن عمل پرستش و نیایش،مزاج خودش را برای رشد میکروب های انحطاط،متلاشی شدن،تجزیه و به اصطلاح خودش آنتروپی،یعنی ضعف و پیری قوای مزاجی،ضعف بدنی،که در اینجا به معنای ضعف مزاج اجتماعی هست،آماده می کند.[زائران،اکنون بیشتر سیّاح شده اند و مسافر]
23) نیایش همچون امانتی،همراه کسی است که غالبا خداوند را نیایش می کند،بارقهء نور دعا و پرستش خداوند از سیما و حرکات و نگاه نیایشگر همواره ساطع است و آن را به هر جا که می رود با خود می برد.
24) کسانی که به عنوان مجرم و جنایتکار در جامعه شناخته شده اند،کسانی هستند که یا هیچ و یا بسیار اندک و جاهلانه نیایش می کنند.
25) دعا باید دارای شدت و نیز تناوب و استمرار و همچنین خلوص باشد و نیز حالت تهاجم یابد.به صورت ورد،لقلقهء زبان نباشد به طوری که زبان و لب،کار خودش را بکند و مغز و دل هم کار های دیگری را مشغول باشند...
26) علت ابتر شدن دعا این است که دعا به صورت استمرار دل و پیوستگی روح و وجدان،به طرف کانون روحانی جهان،نیایش نمی شود؛بلکه به صورت یک انجام وظیفهء مکانیکی،صبح نمایش کردن و تمام روز را همچون حیوان به کار زندگی و خورد و خوراک و گرفتن و زدن...نیایشگر باید آثار این اتصال را در همهء حالات و همهء روابط زندگی روزانه اش در جامعه و خانواده و در خویش حفظ کند..
ادامه دارد...