روشنگری اجتماعی

سائل هفدهم از گوشه دیگر مسجد کوفه برخاست و پرسید:

 یا علی!

 زهد را در یک جمله برای من تعریف کن!
امیرالمومنین علی(ع) فرمود: خدا در یک جمله قرآن زهد را به زیبایی تعریف فرموده است: لکیلا تأسوا علی ما فاتکم و لاتفرحوا بما آتاکم (سوره مبارکه حدید- 23)
زاهد کسی است که آنچه از خوشی‌های زندگی نصیب او می‌شود، خود را نبازد و آنچه از ناخوشی‌ها نصیب او می‌شود، به ناله و زاری نیفتد.
این سوال‌کننده هم جواب سوال خود را گرفت و نشست.
سائل هجدهم از گوشه دیگر مسجد کوفه برخاست و پرسید:

 یا علی!

کدام عبادت است که هم انجام دادن آن عقوبت دارد و هم ترک آن؟
امیرالمومنین علی(ع) فرمود:

نماز خواندن انسان مست، انجام این نماز عقوبت دارد چون در حالت مستی نماز گزارد، ترک آن هم عقوبت دارد چون نماز را ترک نموده است.
سوال‌کننده هجدهم هم جواب سوال خود را گرفت و نشست.
سائل نوزدهم از گوشه دیگر مسجد کوفه برخاست و پرسید:

یا علی!

 تفاوت انسان با سایر موجودات در چیست؟
امیرالمومنین علی(ع) فرمود: انسان تنها موجودی است که در زمین زندگی می‌کند ولی موجودی آسمانی است.(ماهیتی آسمانی دارد).
توضیح بیشتر:
انسان درخت واژگونه‌ای است که ریشه در آسمان دارد... و فی‌السماء رزقکم و ما توعدون: روزی شما و آنچه وعده داده شده‌اید در آسمان است.(الذاریات- 22)

پایان

- سائل چهاردهم از گوشه دیگر مسجد کوفه برخاست و پرسید:

 یا علی!

ما در زندگی چگونه به جنگ با سختی‌ها برویم؟
امیرالمؤمنین علی(ع) فرمود:
1) به مشکلات زندگی‌تان زمان بدهید تا با گذشت زمان، مشکل برطرف شود.
2) شرایط بدتر را در نظر بگیرید تا تحمل آن شرایط موجود بر شما آسان شود.
3) دیگران را شاد کنید، غم را از دل دیگران بربایید تا خداوند نیز غم را از دل شما برباید و مشکل شما را حل کند.
4) محرم رازی داشته باشید و مشکلات‌تان را با او در میان بگذارید تا تسکین پیدا کنید.
5) به نقطه‌های مثبت و زیبای زندگی خود بیاندیشید.
این سؤال کننده هم جواب سؤال خود را گرفت و نشست.
سائل پانزدهم از گوشه دیگر مسجد کوفه برخاست و پرسید:
یا علی!

آن پدیده چه بود که زنده‌اش، می‌آشامید و مرده‌اش هم می‌خورد؟
امیرالمؤمنین علی(ع) فرمود:

 عصای موسی؛ موقعی که شاخه‌ای بر روی درخت بود، می‌آشامید و موقعی که عصا شد، سحر ساحران را بلعید و خورد.
این سؤال‌کننده هم جواب سوال خود را گرفت و نشست.
 سائل شانزدهم از گوشه دیگر مسجد کوفه برخاست و پرسید:
یا علی!

اول درختی که روی زمین روییده، کدام درخت بود؟
اول چشمه‌ای که روی زمین جاری شد، کدام چشمه بود؟
اول سنگی که بر روی زمین قرار گرفت، کدام سنگ بود؟
امیرالمؤمنین علی(ع) فرمود:
اول درخت، خرما بود که حضرت آدم آن را با خود از بهشت به زمین آورد و آن را کاشت و تمام خرماهای عالم از آن اول درخت عالم پدید آمد.
اما اول چشمه‌ای که بر روی زمین جاری شد، آب حیات بود که هر کس آن را بیاشامد، زنده خواهد ماند، چنانکه خضر پیامبر آن را نوشید و زنده باقی ماند.
اول سنگی که بر روی زمین قرار گرفت، سنگ حجر‌الاسود بود که حضرت آدم آن را از بهشت به دنیا آورد و بر آن زاویه خانه کعبه نصب کرد، ابتدا از برف سفیدتر بود، بعد در اثر حسرت دست زدن کفار و مشرکین به آن، سیاه شد (لذا به آن می‌گویند حجرالاسود: سنگ سیاه) سؤال‌کننده شانزدهم هم جواب سؤال خود را گرفت و نشست.

ادامه دارد...

سائل یازدهم از گوشه دیگر مسجد کوفه بلند شد، و پرسید:
یا علی!
به من بگو خداوند چند قوّه در وجود انسان قرار داده است؟ قوای وجودی انسان کدامند؟
امیرالمؤمنین علی(ع) فرمود: چهار قوه:
1)قوه عاقله،‌که بزرگترین سرمایه‌ای است که خدا در اختیار بشر قرار داده است.
2) قوه حافظه، که سبب می‌شود آنچه را فرا می‌گیرید، در ذهن و دلتان حفظ شود. اگر خدا این قوه حافظه را به شما نمی‌داد شما اسم‌تان را فراموش می‌کردید، آدرس خانه‌تان از یادتان می‌رفت و راه را گم می‌کردید.
3) قوه عاطفه،‌خدا این سرمایه را به ما داده که به کمک این سرمایه آنچه را برای خود می‌خواهیم، برای دیگران هم بخواهیم و آنچه را برای خود نمی‌پسندیم، برای دیگران هم نپسندیم و به دیگران مهر بورزیم.
4) قوه وجدان، امکان ندارد انسان فرمان وجدان را زیر پا بگذارد مگر اینکه گرفتار تلخی عذاب وجدان خواهد شد.
این سؤال کننده یازدهم هم جواب سؤال خود را گرفت و نشست.
سائل دوازدهم  هم از گوشه دیگر مسجد کوفه بلند شد و پرسید:
کدام جاندار بود که از شکم جاندار دیگر بیرون آمد در حالی که بین آنها نسبت و نسبی نبود؟
امیرالمؤمنین علی(ع) فرمود: حضرت یونس پیامبر(ع) که از شکم ماهی بیرون آمد، در حالی که هیچ نسبتی بین او و ماهی وجود نداشت.
توضیح بیشتر:
حضرت یونس پیامبر(ع) وقتی از قوم خودش گریخت، آمد کنار دریا و سوار کشتی شد. دیدند یونس پیامبر(ع) مشغول ذکر و تسبیح خداست. این کشتی با نهنگی مواجه شد، بین آدمهای داخل کشتی قرعه انداختند، قرعه به نام یونس پیامبر افتاد.یونس(ع) را از کشتی به دریا انداختند، باز هم دیدند او مشغول ذکر و تسبیح خداست. وقتی در دهان نهنگ قرار گرفت، باز هم مشغول ذکر و تسبیح خدا بود.
از دهان نهنگ در شکم نهنگ فرو رفت، باز هم مشغول ذکر و تسبیح خدا بود. وقتی خدا اراده کرد و او را از تاریکستان شکم نهنگ به ساحل نجات بیافکند، باز هم دیدند او در حال ذکر و تسبیح خدا است. یعنی در همه حال، به یک حال بود.
حالات گوناگون زندگی تغییرش نداده بود. چه در داخل کشتی، چه در دل دریا،‌چه در دهان نهنگ، چه در شکم نهنگ، چه در ساحل نجات.
سؤال کننده دوازدهم هم جواب سؤال خود را گرفت و نشست.
سائل سیزدهم از گوشه دیگر مسجد کوفه برخاست و پرسید:
یا علی!
من سه سؤال از محضر شما دارم؛
کدام کوه بود که یک بار از جای خود کوچ نمود؟
کدام درخت بود که صد سال راه سایه آن طول دارد؟
کدام درخت است که بدون آبیاری روییده شده است؟
امیرالمؤمنین علی(ع) فرمود:
اما آن کوهی که یک بار از جای خود کوچ نمود، کوه طور است که قرآن کریم می‌فرماید:
(و اذ نتقنا الجبل... (اعراف 171)
اما آن درختی که صد سال راه سایه او طول دارد، درخت طوبی در بهشت است که در تمام قصرهای بهشت شاخه‌ای از آن آویزان است، همانطوری که قرص آفتاب در تمامی خانه‌ها، شعاع او می‌تابد.
اما آن درختی که بدون آبیاری روییده شد، درختی بود که برای یونس پیامبر(ع) رویانده شد که قرآن کریم می‌فرماید:
(و انبتنا علیه شجره من یقطین (صافات، 146)
سؤال کننده سیزدهم هم جواب سؤال خود را گرفت و نشست.

ادامه دارد

سائل نهم از گوشه دیگر مسجد کوفه بلند شد و پرسید:

 یا علی!
چه کنیم تا مشکلات زندگی در نظر ما کوچک آید؟
امیرالمؤمنین علی(ع) پنج نکته را در ارتباط با این سؤال بیان فرمودند:
1) هرگاه یک مصیبت و مشکلی در زندگی شما پدید آمد، شما مشکل بزرگ‌تر از آن را در ذهن خودتان مجسم کنید و به خود بگویید اگر به جای این مشکل وارده، آن مشکل بزرگ‌تر بر سر من فرود می‌آمد، چه می‌شد؟ اگر مشکل بزرگتر را در ذهن مجسم کنید، تحمل این مشکلی که بر سر شما وارد شد، بر شما آسان خواهد شد.
توضیح بیشتر:
مثلاً اگر خدای نکرده در یک حادثه‌ای دست کسی شکست، این شکسته شدن دست را اگر بخواهیم تحمل کنیم، در ذهن‌مان تجسم کنیم که اگر در این حادثه علاوه بر دست من، پا و سر و گردن و کمرم می‌شکست، چه می‌شد؟ وقتی آن مصیبت بزرگ‌تر را در ذهن مجسم کردید، این مصیبت وارده تحملش آسان خواهد شد.
2) رنج یک مصیبت را بر گذر زمان پخش کنید، تقسیم و توزیع کنید.
توضیح بیشتر:
پخش نمودن رنج یک مصیبت بر گذر زمان معنایش چیست؟
به این معنی است که غم و غصه‌های دیروز زندگی‌تان، برای دیروز بود، تمام شد و رفت! غم و غصه‌های فردا هم برای فرداست که هنوز نیامده، و اصلاً معلوم نیست شما فردایی داشته باشید یا نه، پس برای امروز شما، غم و غصه‌های همین امروز کافی است.

3) هیچ غم و غصه‌ای برای همیشه در زندگی شما باقی نمی‌ماند.  

 باور کنید که رنج و غم و مشکل زندگی پایان‌پذیر است.هر مشکلی یک مدت زمانی دارد. تا یک مدتی در زندگی شما می‌ماند، مأموریت خود را به انجام می‌رساند، به اهداف خودش دست پیدا می‌کند و بعد زندگی شما را ترک خواهد گفت. مشکلات پایان‌پذیر است.
4) باور به اینکه آنچه بود و رفت، ‌مثل آنکه نبود...
توضیح بیشتر:
خیلی وقتها غصه‌های ما بابت چیزهایی است که به دست آورده‌ایم، بعد از اینکه از دست ما رفت می‌نشینیم و غصه می‌خوریم. امام علی(ع) می‌فرمایند: این هم غصه خوردن ندارد، چون آنچه بود و رفت، مثل اینکه از اول آن را نداشتید، خلاص!!!
5) باور به اینکه آنچه به دست نیامد، مثل آنکه بود و رفت
توضیح بیشتر:
خیلی وقت‌ها غم و غصه‌های ما بابت چیزهایی است که سعی کردیم آن را به دست بیاوریم، ولی به دست نیامده است. می‌نشینیم و غصه‌اش را می‌خوریم. این هم غصه خوردن ندارد چون آنچه به دست نیامد، مثل آن که بود و رفت.
سؤال کننده نهم هم، جواب سؤال خود را گرفت و نشست.
سائل دهم از گوشه دیگر مسجد کوفه بلند شد و پرسید
یا علی!
غذای روح انسان کدام است؟
امیرالمؤمنین علی(ع) فرمود: سه چیز است؛
1) ذکری که از زبان‌تان عبور نماید و به قلب شما راه پیدا کند؛
2)توبه‌ای که نصوح باشد یعنی انسان دیگر به آن گناه بازگشت ننماید؛
3) موعظه‌ای که بر جان بنشیند و قلب آدم را زیر و رو کند.
سائل دهم هم جواب سؤال خود را گرفت و نشست.

ادامه دارد

سائل هفتم از جا برخاست و پرسید:
یا علی! به من بگو الان جبرئیل امین در کجاست؟
امیرالمؤمنین علی(ع) یک نگاه به آسمان کرد و یک نگاه به سمت راست و نگاه به سمت چپ و نگاه به پشت سر ناگهان فرمود: تمام آفرینش را نگریستم، جبرئیل را ندیدم جبرئیل باید خودت باشی. جمعیت دیدند این سؤال‌کننده از وسط جمعیت خارج شد،فهمیدند که او خودش جبرئیل امین بود.
سائل هشتم از گوشه دیگر مسجد کوفه برخاست و پرسید:
یا علی!
 اگر سگی با گوسفندی مقاربت کردند، بچه‌ای متولد شد، این بچه حکم سگ را دارد یا حکم گوسفند را ؟
توضیح بیشتر:
ابن ابی‌الحدید وقتی به اینجا رسید، تأسف می‌خورد. می‌گوید ای کاش آن شب در پای خطبه سلونی علی‌بن ابی‌طالب(ع) انسان‌های فهیم و فرهیخته‌ای حضور می‌داشتند که سؤالات عمیق علمی و حکمی از محضر مولا می‌پرسیدند تا پاسخ مولا برای ما آیندگان بماند ولی افسوس... بعضی آدم‌هایی که پای خطبه سلونی مولا علی(ع) نشسته بودند، آدم‌های عوام کم‌سوادی بودند که سؤالات‌شان از این نوع بود که چنین سؤالی کردند!! مولا علی(ع) این سؤال را هم بی‌پاسخ نگذاشتند.
فرمود: بروید ببینید این بچه علف می‌خورد یا استخوان می‌چرد؟ اگر علف می‌خورد، گوسفند است و اگر استخوان می‌چرد، سگ است.
سائل گفت: یا علی، گاهی می‌بینیم علف می‌خورد، گاهی استخوان می‌چرد.فرمود: بروید ببینید آیا مانند گوسفند می‌نشیند یا مانند سگ؟
سائل گفت: یا علی، گاهی مانند گوسفند می‌نشیند و گاهی مانند سگ.
توضیح بیشتر:
 همانطور که می‌دانید گوسفند روی شکم می‌نشیند و سگ روی نشیمنگاهش.
فرمود: بروید ببینید آیا مانند گوسفند آب می‌نوشد یا مانند سگ آب می‌خورد؟
سائل باز هم گفت: گاهی مانند گوسفند آب می‌نوشد و گاهی هم مانند سگ آب می‌خورد.
فرمود: بروید ببینید آیا مانند گوسفند بول می‌کند یا مانند سگ؟
سائل گفت: یا علی، گاهی مانند گوسفند بول می‌کند و گاهی مانند سگ. فرمود: بروید ببینید آیا در اول و وسط گله راه می‌رود یا آخر گله؟ اگر اول و وسط گله راه می‌رود گوسفند است، اگر آخر گله راه می‌رود سگ است.
سائل گفت: یا علی، گاهی اول، گاهی وسط، گاهی هم آخر گله راه می‌رود.
فرمود: پس او را بکشید، اگر شکمبه دارد گوسفند است، و اگر شکمبه ندارد، سگ است.
سائل هشتم هم جواب سؤال خود را گرفت و نشست.
توضیح بیشتر:
جناب جرج جرداق مسیحی در کتاب «امام علی صوت العداله الانسانیه» میگوید:

 شیعیان، افتخار کنید به چنین پیشوایی. کدام رهبر را در تاریخ بشر سراغ دارید، در هر زمینه‌ای از او پرسیده باشند، بی‌درنگ پاسخ داده باشد؟
ای روزگار، تو را چه شده است؟ ای کاش تمام ثروت‌ها و سرمایه‌های خود را بسیج می‌کردی تا در هر قرنی، یک علی تحویل جامعه بشریت می‌دادی. کمبود جامعه بشری ما، وجود یک پیشوایی به نام علی بن‌ابی‌طالب(ع) است.
و در پایان می‌گوید: می‌دانید چرا علی را در محراب عبادت سر شکافتند؟ علی را از شدت عدالتش کشتند!!! و او تنها پیشوای عادل تاریخ بشر است که از شدت عدلش کشته شد نه از شدت ظلمش !!!

 
ادامه دارد...

سائل چهارم از گوشه دیگر مسجد کوفه برخاست، و پرسید:
یا علی!
بچه‌ای به دنیا آمده، این بچه یک تن دارد با دو سر. آیا با داشتن این دو سر، او یک نفر محسوب می‌شود و از پدر یک سهم ارث می‌برد یا دو نفر به حساب می‌آید و از پدر دو سهم ارث می‌برد؟
امیرالمومنین  علی (ع) فرمود: این دو سر را بخوابانید، وقتی هر دو سر به خواب رفتند آنگاه آهسته، سر اول را از خواب بیدار کنید. اگر همزمان با بیدار شدن سر اول، سر دوم هم از خواب برخاست، معلوم می‌شود او یک نفر به حساب می‌آید و از پدر یک سهم ارث می‌برد. اما اگر با بیدار نمودن سر اول، دیدید که سر دوم همچنان در خواب است، معلوم می‌شود او دو نفر محسوب می‌شود و از پدر دو سهم ارث می‌برد.
سائل چهارم هم جواب سؤال خود را گرفت و نشست.
 سائل پنجم از گوشه دیگر مسجد کوفه برخاست. پرسید:
یا علی!
 دو مادر بر سر دو بچه با هم به دعوا افتادند. این دو بچه یکی پسر است و دیگری دختر. مادر اولی می‌گوید پسر مال من است، دختر مال تو. مادر دوم می‌گوید نخیر، پسر مال من است، دختر مال تو. چگونه به دعوای این دو مادر خاتمه بدهیم؟
امیرالمومنین علی(ع) فرمود: دو ظرف بردارید، از شیر این دو مادر بدوشید، شیر دوشیده شده را وزن کنید، آن شیری که وزنش سنگین‌تر است، پسر مال اوست و آن شیری که وزنش سبک‌تر است، دختر مال اوست.
این پنجمین سائل هم جواب سؤال خود را گرفت و نشست.
سائل ششم از گوشه دیگر مسجد کوفه برخاست و  پرسید :
یا علی!
خدا در کتاب زبور داوود پیامبر وحی فرستاد که من چهار چیز را در چهار جا مخفی نمودم، به من بگو آن چهار چیز کدامند؟
امیرالمومنین علی (ع) فرمود:
1) خدا اولیای خود را در میان شما بندگان پنهان نمود پس هیچ بنده‌ای از بندگان خدا را کوچک مشمارید و او را مورد تحقیر قرار مدهید شاید او ولی ای از اولیای خدا باشد و شما ندانید.
2) خدا رضا و خشنودی خود را در طاعت و عبادت شما بندگان پنهان کرد پس هیچ عبادتی را کوچک مشمارید و از آن صرف نظر نکنید شاید رضای خدا در همان عبادت کوچک شما نهفته باشد و شما ندانید.
توضیح بیشتر:
ما در اسلام یک سری عبادت‌های کوچک داریم که به ظاهر کوچک‌اند اما ثواب عظیمی در پشت آن خوابیده است، مثلا دو رکعت نافله نمازعشاء که بعد از نماز عشاء، به صورت نشسته خوانده می‌شود، ثواب این دو رکعت به اندازه ثواب صد حج و صد عمره مقبوله در رکاب پیامبر(ص) است، عبادت به ظاهر کوچک ولی ثوابی عظیم!! یا مثلا دو رکعت نافله نماز صبح، یا وضو گرفتن قبل از خواب، همه اینها ثوابی بس عظیم دارند.
3) خدا خشم و غضب خود را در گناه و معصیت شما بندگان پنهان نمود، پس هیچ معصیتی را کوچک مشمارید و آن را مرتکب نشوید شاید خشم خدا در همان معصیت کوچک شما نهفته باشد و شما ندانید.
توضیح بیشتر:
گناهان از منظر اسلام دو دسته‌اند: گناهان صغیره و گناهان کبیره. حال می‌دانید در نگاه اسلام چند گناه و چند واجب وجود دارد؟ در اسلام 1553 تا واجب و 1448 تا گناه داریم. بنابراین شایسته است، گناهان را ساده نپنداریم، شاید فردایی نباشد. (رک‌به: کتاب اثبات الهداهًْ علامه شیخ حرعاملی)
4) خدا اجابت خود را در دعاهای شما بندگان پنهان کرد پس هیچ دعایی را کوچک مشمارید و از آن صرف‌نظر نکنید شاید اجابت خدا در همان دعای کوچک شما نهفته باشد و شما ندانید.
توضیح بیشتر:
چرا گاهی وقتها دعاهای ما مستجاب نمی‌شود؟ قطعا خدا دعاهای ما را مستجاب می‌کند ولی گاهی همانی را که از خدا خواستیم، خدا به ما می‌دهد اگر به مصلحت ما باشد. گاهی آن چیزی را که از خدا خواستیم، خدا به ما نمی‌دهد چون به مصلحت ما نیست ولی در عوضش چیزی که ما از خدا نخواستیم و مصلحت ما در آن است، خدا آن را به ما می‌دهد، گاهی هم این دعاهای ما ذخیره قبر و آخرت ما می‌شود و در عالم برزخ و قیامت آنقدر پاداش به ما خواهد داد که آرزو می‌کنیم ای کاش هیچ دعای ما در دنیا مستجاب نمی‌شد و همه دعاها ذخیره قبر و عالم قیامت می‌شد.، مثل فرزندی که بیمار است و از پدر شیرینی و شکلات می‌خواهد!! پدر نمی‌دهد چون به مصلحت فرزند نیست، آیا این به این معنی است که پدر با فرزند دشمنی دارد؟ خیر، بلکه از شدت دوستی است که خواسته‌اش را به او نمی‌دهد و پدر به فرزند دارویی می‌دهد که به مصلحت اوست گرچه فرزند این را از پدر نخواسته بود.
این ششمین سائل هم جواب سؤال خود را گرفت و نشست.

ادامه دارد...

امام علی(ع) در خطبه یا منبر «سلونی قبل ان تفقدونی»:(بپرسید از من،قبل از اینکه مرا از دست بدهید)، چه پاسخ‌هایی را به سؤال‌های مخاطبین خود ارائه داده‌اند؟
پاسخ:
یکی از مظلومیت‌های خطبه «سلونی» این است که متأسفانه جناب «سید رضی» که جمع‌آوری کننده خطب نهج‌البلاغه است، این خطبه را در نهج‌البلاغه نیاورده، چون همانطور که می‌دانید، نهج‌البلاغه سه بخش است: یک بخش خطبه‌ها (یعنی سخنرانی‌های مولا علی(ع))، یک بخش،نامه‌ها (یعنی مکاتبات امام علی(ع))، و یک بخش هم کلمات قصار (یعنی سخنان کوتاه امام علی(ع))
چون خطبه «سلونی قبل ان تفقدونی» ، نه جزء سخنرانی‌ها، نه جز‌ء نامه‌ها و نه جزء کلمات قصار است، لذا سید رضی اصلاً این خطبه سلونی را در نهج‌البلاغه نیاورده است. شارحان نهج‌البلاغه مثل ابن ابی‌الحدید، آیت‌الله جوادی آملی و استاد علی دوانی، اینها بخش‌هایی از این خطبهء سلونی را در کتاب‌هایشان آورده‌اند.
این مجموعه سؤال و جواب‌ها که معلوم می‌شود چندین منبر سلونی قبل ان تفقدونی بوده، حدود هفتاد و نه پرسش و پاسخ است که ما در اینجا به برخی از اهمّ این پرسش‌ها و پاسخ‌ها اشاره می‌کنیم.
ان‌شاءالله مطالعه این سؤال و جواب‌ها برای ما مفید باشد، امید که اندکی بفهمیم چه مولایی داریم و چه اقیانوسی از علوم و معارف، در این خطبه‌ سلونی نهفته هست و ما متأسفانه از آن بیگانه و بی‌خبریم.
 اولین سؤال‌کننده از گوشه مسجد کوفه برخاست، و پرسید: یا علی! به من بگو! از اینجا که من ایستاده‌ام تا عرش خدا چقدر فاصله هست؟
امیرالمؤمنین علی(ع) فرمود: اولا فاصله فرش تا عرش، یک فاصله مکانی نیست که من به تو بگویم از اینجا تا عرش چقدر فاصله است؟ اما اگر یک مؤمنی خالصانه بگوید لا اله‌الا الله و این کلمه توحید را بر زبان خود جاری سازد، او فاصله فرش تا عرش را پیموده است، فرش و عرش را به یکدیگر پیوند داده است.
و بعد در ادامه فرمود: اگر می‌خواهی عرش پروردگار رحمان را جست‌وجو کنی، بدان قلب یک انسان مؤمن عرش پروردگار رحمان است.
اولین سؤال‌کننده جواب سؤال خود را گرفت و نشست.
سائل دوم از گوشه دیگر مسجد برخاست و پرسید:
یا علی! به من بگو:
واجب کدام است؟ واجب‌تر کدام است؟
نزدیک کدام است؟ نزدیک‌تر کدام است؟
عجیب کدام است؟ عجیب‌تر کدام است؟
مشکل کدام است؟ مشکل‌تر کدام است؟
امیرالمؤمنین علی(ع) در پاسخ فرمود:
واجب، ترک گناه است و واجب‌تر از آن،توبه از گناه است.
نزدیک، قیامت است و نزدیک‌تر از آن،مرگ است
عجیب، بی‌وفایی دنیاست و عجیب‌تر از آن، دل بستن به این دنیای بی‌وفاست.
مشکل، سرازیر قبر شدن است و مشکل‌تر از آن با دست خالی سرازیر قبر شدن است.
این سائل هم جواب سؤال خود را گرفت و نشست.
: سائل سوم از گوشه دیگر مسجد کوفه برخاست و پرسید
یا علی! به من بگو:
من از کجا بفهمم خدا عبادت‌های مرا قبول کرد؟
از کجا بفهمم خدا گناهان مرا آمرزیده است؟
از کجا بفهمم خدا عبادت‌های مرا قبول نکرده و مردود اعلام شده است؟
از کجا بفهمم خدا گناهان مرا نیامرزیده و در نامه عمل من ثبت شده است؟
امیرالمؤمنین علی(ع) فرمود:
اگر یک عبادتی انجام داده‌اید و بعد از آن عبادت، خدا به شما توفیق داد عبادت دوم را انجام بدهید، آن عبادت دوم دلیل بر آن است که خدا عبادت اول را از شما قبول کرده است. چون عبادت اول‌تان را قبول کرد لذا به شما توفیق ورود به عبادت دوم را عنایت کرد.
اگر شما یک گناه و معصیتی مرتکب شدید، منتهی بعد از آن گناه خدا به شما توفیق داد یک طاعت و عبادتی انجام دهید، این عبادت بعد از معصیت،دلیل بر این است که خدا معصیت شما را آمرزیده و مورد بخشش قرار داده است لذا به شما توفیق داد که مرتکب طاعت و عبادتی بشوید.
اگر اول یک طاعت و عبادتی انجام دادید، بعد از آن عبادت مرتکب گناه و معصیتی شدید، آن گناه بعد از عبادت دلیل بر این است که خدا عبادت شما را قبول نکرد و مردود اعلام شد. لذا مرتکب گناه شدید، چون اگر عبادت، عبادت مقبول بود می‌بایست شما را از گناه باز دارد. همین که بعد از عبادت معصیت کردید، این معصیت دلیل بر این است که آن عبادت مقبول نبود. اگر یک گناهی انجام دادید و بعد از آن مرتکب گناه دوم شدید، آن گناه دوم دلیل بر آن است که خدا گناه اول‌تان را نیامرزیده، لذا مرتکب گناه دوم شدید. اگر مرتکب گناه سوم بشوید، گناه سوم دلیل بر این است که خدا گناه دوم را بر شما نبخشیده است.
این سومین سائل هم جواب سؤال خود را گرفت و نشست.

ادامه دارد...