2)امر به معروف و نهی از منکر:دیگری «امر به معروف و نهی از منکر »است،در اصطلاح اولیهء اسلامی؛و آنچنان که پیامبر اکرم(ص) و امام علی(ع) می گفتند و امام حسین(ع) انجام میدادند و مسلمانان می فهمیده اند- نه جنبهء فانتزی ای که اکنون پیدا کرده است - خود امام حسین(ع) در وصیتی که باقی گذاشته اند،دلیل حرکت شان را باز می گویند:
«من،نه برای هیچ چیز،که برای امر به معروف و نهی از منکر است که می روم»
و کار حسین(ع)،معنای واقعی امر به معروف و نهی از منکر است و رسالت و وظیفهء عینی همهء افراد.
در جامعهء اسلامی،نه تنها علما و شخصیت های رسمی سیاسی،بلکه همهء افراد-افراد توده،زبده،بصیر،بازاری و هر کسی-مسئول امر به معروف و نهی از منکرند.و این،خود به خود،جامعهء اسلامی را به حرکت و انقلاب دائمی و ساختن و خراب کردن همیشگی در می آورد.در جامعهء اسلامی،هیچ کس نمی تواند در زندگی اش،حالت بی تفاوتی و بی طرفی داشته باسد.چون مسئول است.بنابراین می بینیم که در مسائل اجتماعی و در نظام اجتماعی،و در امر به معروف و نهی از منکر،اجتهاد،مذهب را - هم به صورت برداشت فکری و تلقی عقلی،و هم به صورت نظام اجتماعی – در حالت انقلاب دائمی قرار می دهد.
3)مهاجرت:اجتهاد،در مسائل ایدئولوژیک است؛و امر به معروف و نهی از منکر،در نظام و روابط اجتماعی.اما هجرت،در سرنوشت قومی و ملی یا طبقاتی است.چه هجرت فردی و چه هجرت گروهی.و مهاجرت به دو شکل انجام می گیرد:یکی مهاجرت درونی و انفسی است؛و دیگری مهاجرت بیرونی و آفاقی.[بهترین نمونه اش،هجرت رسول اکرم(ص) و اصحاب شان از مکه به مدینه]
پایان